Beste vrienden,

Vandaag is het Stille Zaterdag in een verder intense en bewogen week. De week van het afscheid van de oude fractie met Joël, Carla, Eppo en Stieneke. De week van de beëdiging van de nieuwe fractie met Carola, Mirjam, Don en Pieter. En het is zeker ook de week van een vastgelopen formatieproces en een dramatisch debat over de gesprekken van fractieleiders met de verkenners. En over dat laatste wil ik graag iets meer schrijven, zeker omdat de politieke keuzes die we in en na het debat hebben gemaakt, bepalende keuzes zijn.

Afgelopen maandag hebben we als nieuwe fractie onze inzet voor het debat van donderdag besproken en dat bepaalde eigenlijk de lijn die we de hele week hebben vastgehouden, tot en met vandaag.

Het spreken over ‘een functie elders’ voor Pieter Omtzigt is niet te aanvaarden. Het gaat om een vasthoudend en gerespecteerd Kamerlid met een groot mandaat van de kiezers. Maar dat dat gebeurde, laat ook iets zien van de omgang van de macht met kritische tegenmacht. Omtzigt was te lastig en moest daarom ergens anders worden geparkeerd. Een politieke cultuur die zo met onafhankelijke, kritische Kamerleden omgaat, deugt niet. Hierom hebben wij de motie van afkeuring gesteund.

Toen bleek dat minister-president Rutte ook nog eens niet de waarheid sprak over het feit dat hij het wel degelijk met de verkenners over Omtzigt had gehad, maakte dat het alleen maar erger en pijnlijker. Het is niet geloofwaardig dat Rutte en de verkenners over de positie hebben gesproken, dat notulisten daar verslag van doen, maar dat de hoofdrolspelers er zich niets meer van konden herinneren.

Vervolgens stonden wij ook voor de keus om de huidige premier weg te sturen, vanwege de rol die hij als fractieleider van de VVD in dit verhaal had. We wisten dat het bij een motie van wantrouwen op onze stemmen zou kunnen aankomen en dus of dit demissionaire kabinet, in deze tijd, verder zou moeten zonder de leider van dat kabinet.

Dat was een zwaar besluit. Wat voor ons zwaar woog, was dat de gevolgen daarvan heel groot zouden zijn voor het huidige bestuur van een land in crisistijd en pandemie. We zouden de maatschappelijke en politieke chaos vergroten en daar konden we geen verantwoordelijkheid voor nemen.

Maar wat we toen als fractie al tegen elkaar zeiden en vandaag naar buiten brengen is dat dat niet betekent dat het nu business as usual wordt. Integendeel. We willen een andere politieke cultuur, van eerlijkheid en van macht die zich door kritische Kamerleden laat controleren. Ook gezien de reacties van premier Rutte op de gebeurtenissen van de afgelopen anderhalve week – zowel voor, tijdens als na het debat – groeide bij ons als fractie de overtuiging dat Mark Rutte niet de drager van die nieuwe cultuur kan zijn.

Bij alle waardering die er óók is voor hem en na jaren waarin we heel vaak goed hebben samengewerkt, is er in deze affaire ook bij ons iets heel helder geworden. Het vertrouwen dat hij die andere cultuur kan vormgeven en dragen, is er bij de fractie niet.

Als ChristenUnie stonden we al niet vooraan bij de formatie. We zijn de tiende partij en er zijn vele grotere partijen met een grotere verantwoordelijkheid om daarin het voortouw te nemen. Maar vandaag willen we ook duidelijk maken dat wij als partij geen deel kunnen uitmaken van een vierde kabinet-Rutte. Dat zeggen we niet lichtvaardig, maar het is een overtuiging die deze week steeds sterker werd en nu tot dit verstrekkende besluit heeft geleid.

Ik schreef het al, het is Stille Zaterdag. Een dag van inkeer en bezinning. Dat is wat we allemaal nu nodig hebben. Het vertrouwen tussen politici is geschonden, maar vooral het vertrouwen tussen kiezers en gekozenen is ernstig geschaad. Dat vraagt om reflectie, herstel en nieuwe keuzes. Vandaag proberen wij daar een bijdrage aan te leveren en ook de komende tijd zullen we ons daar met hart en ziel voor blijven inzetten. Want ons werk staat of valt met vertrouwen.

Het mooie is dat het zondag Pasen zal zijn, de dag van de opstanding, van nieuwe hoop, een nieuw begin. Dat is nu ook mijn hoop. Gezegende Paasdagen toegewenst!

Met een hartelijke groet, in verbondenheid,

Gert-Jan Segers

Fractievoorzitter ChristenUnie Tweede Kamerfractie