Donderdag 28 november was er een ontmoeting met een oude bekende op de open thema-avond van ChristenUnie Reimerswaal. Tycho Jansen, oud-griffier van de gemeente Reimerswaal en nu wethouder bij de gemeente Zwijndrecht sprak over de uitdagingen die er voor een gemeente zijn op het gebied van het zogenaamde ‘sociale domein’.
Er zijn veel gemeenten in de problemen gekomen door de (sterk) oplopende kosten van het sociale domein. Ook Reimerswaal moet hier de broekriem voor aanhalen.

De presentatie begon bij de ‘geboorte’ van het sociaal domein in het jaar 2015. Het sociaal domein ontstond door voortgaande decentralisatie van verantwoordelijkheden naar de gemeenten van met name de uitvoering van:

• de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015.
  Gemeenten moeten ervoor zorgen dat burgers zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen.
• De jeugdhulpverlening.
  Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor alle jeugdhulp. Gemeenten gaan gezinnen meer helpen bij het vinden van passende zorg. En lokale teams die jeugdhulp aanbieden, gaan beter samenwerken met huisartsen, scholen, jeugdgezondheidszorg en jeugdbescherming.
• de Participatiewet.
  Meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die een baan vinden. Dat is het doel van de Participatiewet die op 1 januari 2015 is ingevoerd. Het principe is: werk gaat voor. De gemeente biedt mensen ondersteuning om aan het werk te gaan.

De doelen van deze decentralisatie waren helder gesteld namelijk:

• snellere hulp bij zorg- of ondersteuningsvraag
• beterere aansluiting op persoonlijke situatie, omgeving en mogelijkheden
• meer samenhang (1 gezin, 1 aanspreekpunt)
• meer preventie
• de omvang van de kosten van de verzorgingsstaat beperken

Kortom, het zou sneller, beter, inzichtelijker én goedkoper worden, dus werd al direct bij de start tegen de gemeenten gezegd dat zij het voor 15% minder zouden moeten kunnen doen!

De praktijk bleek weerbarstiger…

De gemeenten zijn vaak overgeleverd aan besluiten in de zorgketen, waar ze weinig invloed op hebben, maar waarvan ze de kosten wel moeten betalen.
De wetgever gaat  er ook vanuit dat iedere persoon een eigen netwerk heeft, maar de praktijk is dat een grote groep mensen bij problemen (financieel, geestelijk of sociaal) geen vangnet blijkt te hebben én er pas heel laat om hulp wordt gevraagd. Ook de individualisering is hierbij een oorzaak,  want ‘ons kent ons’ niet meer, ‘bemoei je met je eigen zaken’, ‘laat me met rust…’.
Mensen maken zo soms verkeerde keuzes.

Statistieken tonen aan dat wanneer je eenmaal in de schulden/problemen zit, dit vaak een vicieuze cirkel is waar je moeilijk uitkomt en die vaak doorgegeven wordt aan volgende generaties…

Preventie is dan ook noodzakelijk. Door er sneller bij te zijn kan worden voorkomen dat schulden blijven groeien.

Ondertussen is de omvang van de kosten in het sociaal domein dermate hard gegroeid dat vele gemeenten in de problemen zijn geraakt en op dit moment heeft het Rijk nog geen harde toezeggingen gedaan om financiële hulp te bieden aan gemeenten.
Er zal nog veel water door onze Scheldes stromen voordat er een oplossing zal zijn gevonden voor de financiering van het sociaal domein en een doeltreffende risicobeheersing in de jeugdzorg zal zijn uitgewerkt.

Tycho Jansen, wethouder Financiën bij de gemeente Zwijndrecht heeft een helder signaal af willen geven door niet de financiële problemen van de jeugdzorg te gaan betalen door bezuinigingen op andere beleidsterreinen. Zwijndrecht heeft dan ook een niet-sluitende begroting ingediend met als consequentie dat ze onder toezicht komt te staan van de Provincie.

De gemeenten voelen zich een beetje als een loket van het Rijk. De landelijke overheid schrijft het beleid voor, maar is niet bereid de kosten voor dit beleid te betalen. Als het Rijk werkelijk meent dat gemeenten het beter kunnen dan zouden ze ook het recht moeten hebben om eigen beleid te ontwikkelen.

Kortom, het laatste woord is hier nog niet over gezegd!!